دانستن زبان مخاطب

یکی از امتیازات یک سخنور و مبلغ برقراری ارتباط با گروه های مختلف مردم است. بر کسی پوشیده نیست که هر چه دایره مخاطبان وسیع تر باشد آشنایی فرستنده با مخاطبان عادات آداب و رسوم عقاید و حتی زبان و گویش ایشان باید بیشتر و کاملتر باشد یکی از بایدهای نمایندگان هر کشور در کشور دیگر آشنایی ایشان با زبان و گویش ملت محل عزیمت است.

در سیره حضرت رضا با توجه به موقعیت خاص ایشان و عزیمت آن حضرت به مرزهای شرقی عالم اسلام این موضوع به نیکی مشاهده می شود. امام برای برقراری ارتباط با مخاطبان به مدد علم و دانش الهی که دارد بدون واسطه با ایشان ارتباط برقرار میکند روایتی در این باره از ابو اسماعیل سندی وارد شده است که دلالت بر این مطلب دارد :

وَ مِنْهَا مَا قَالَ أَبُو إِسْمَاعِيلَ السِّنْدِي قَالَ سَمِعْتُ بِالسِّنْدِ أَنَّ لِلَّهِ حُجَّةً فِي الْعَرَبِ فَخَرَجْتُ مِنْهَا فِي الطَّلَبِ فَدُلِلْتُ عَلَى الرِّضَا فَقَصَدْتُهُ وَ دَخَلْتُ عَلَيْهِ وَ أَنَا لَا أُعْرِفُ مِنَ الْعَرَبِيةِ كَلِمَةً وَاحِدَةً فَسَلَّمْتُ بِالسِّنْدِيةِ فَرَدَّ عَلَى بِلُغَتِي فَجَعَلْتُ أُكَلِّمُهُ بِالسَّنْدِيَةِ وَ هُوَ يُجِيبُني بها...(1) ا. كشف الغمة، ج ۲، ص ۳۰۴؛ همان ترجمه علی بن حسین زواره ای، ج ۳، ص ۱۳۹ )

ابو اسماعیل سندی گوید که من شنودم در سند که حق تعالی را هست حجتی در عرب پس من بیرون آمدم برای آن طلب پس مرا دلالت کردند بر امام رضا، پس قصد آن مقصد کردم و به خدمت وی آمدم و من نمیدانستم از عربی یک کلمه را پس سلام کردم به زبان سندی جواب فرمود بر گفت من پس من به لغت سندی با وی سخن میگفتم و او جواب می فرمود مرا به آن لغت....

در قسمتی دیگر از روایت عمرو بن هذاب به امام رضا می گوید:

محمد بن فضل هاشمی مطالبی از شما نقل میکرد که عقل آنها را قبول نمیکند. حضرت فرمود آن مطالب چه بود؟ گفت محمد بن فضل نقل میکرد که شما همه زبانها را میدانید و از تمام کتب آسمانی اطلاع دارید امام رضاء فرمود محمد بن فضل راست گفته است و من اکنون به شما خواهم فهمانید که وی به دروغ سخن نگفته است. (2) الثاقب في المناقب، ص ۱۸۸. )

در ادامه امام به خوبی با زبانهای مورد بحث تکلم می فرماید.