عبادت حضرت رضا علیه السلام :

رجاء بن ابی ضحاک میگوید مأمون مرا مأمور احضار امام علیه السلام به مرو نموده بود و دستور داشتم امام علیه السلام را از طریق بصره و اهواز و فارس حرکت دهم و امام علیه السلام را به راه قم نبرم و شب و روز نگهبان باشم از مدینه تا مرو با امام علیه السلام بودم بخدا سوگند کسی را مانند حضرت رضا علیه السلام در تقوی و کثرت ذکر خدا در تمام اوقات و شدت خوف از پروردگار متعال ندیدم

در بامداد بعد از نماز در جای نمازش می نشست و به تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل مشغول میشد و درود بر پیامبر اسلام می فرستاد تا طلوع خورشید، سپس به سجده می رفت تا آفتاب همه جا را فرا گیرد بعد مردم را موعظه می فرمود تا نزدیک ظهر بعد وضو را تازه نموده و به جای نمازش باز میگشت. چون ظهر میشد دو رکعت نافله ظهر می خواند در رکعت اول بعد از حمد سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت دوم بعد از حمد سوره قل هو الله قرائت میفرمود و در چهار رکعت دیگر در هر رکعت پس از حمد سوره قل هو الله را می خواند و هر دو رکعت دو رکعت سلام میگفت و نماز را تمام میکرد و در رکعت دوم هر نماز قنوت و دعای دست می خواند بعد اذان میگفت و دو رکعت نافله دیگر میخواند مجموع ۸ رکعت نافله ظهر) بعد می ایستاد و نماز ظهر را میخواند چون سلام میداد به تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل( تسبیح یعنی تنزیه و گفتن سبحان الله تحمید یعنی ستایش و گفتن الحمد لله، تکبیر بزرگداشت و گفتن الله اکبر تهلیل اقرار به توحید و گفتن لا اله الا الله.) خداوند مشغول میشد به مقداری که خداوند می خواست بعد سر به سجده شکر میگذارد و صد مرتبه میگفت: شكراً لله، چون سر از سجده شکر بر میداشت بر پا می ایستاد و شش رکعت نافله عصر را می خواند. پس از حمد، سوره قل هو الله احد را قرائت می نمود و در هر دو رکعت سلام میداد و پیش از رکوع رکعت دوم هر نمازی قنوت می خواند بعد اذان میگفت و دو رکعت دیگر نافله میخواند با قنوت در رکعت دوم (مجموع) نافله عصر ۸ رکعت و بعد نماز عصر را می خواند، چون سلام می داد نیز در جایگاه خود می نشست و آنچه خدا بخواهد مشغول تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل خداوند متعال می شد.

چون خورشید غایب میگشت با اذان و اقامه نماز مغرب را می خواند و در رکعت دوم پیش از رکوع قنوت میخواند چون سلام میداد به تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل مشغول میشد بعد سر به سجده شکر می گذارد. سر از سجده بر میداشت با احدی صحبت نمیکرد تا اینکه چهار رکعت نماز به دو سلام میخواند در رکعت دوم نیز قنوت میخواند، بعد از قرائت و پیش از رکوع و در رکعت اول این چهار رکعت بعد از حمد، قل یا ایها الکافرون و در رکعت دوم بعد از حمد قل هو الله احد قرائت می فرمود و در دو رکعت دیگر بعد از حمد به خواندن قل هو الله احد اكتفاء می کرد، بعد از تسلیم و سلام گفتن به خواندن تعقیبات مبادرت میکرد و افطار میکرد، بعد تا نزدیک گذشتن یک ثلث از شب درنگ میکرد نماز عشاء را به چهار رکعت می خواند در رکعت دوم پیش از رکوع دعای دست میخواند و بعد در جایگاه نماز خود می نشست و به یاد پروردگار متعال مشغول بود و از تسبیح

جایگاه نماز خود می نشست (راوی دو رکعت نماز نشسته نافله عشاء و تیره را ذکر ننموده با اینکه در مدارک روائی وارد)و به یاد پروردگار متعال مشغول بود و از تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل خداوند باز نمی ایستاد بعد به جایگاه خواب خویش می رفت، در ثلث آخر شب بیدار میشد با تسبیح و تحمید و تکبیر و تهلیل خداوند متعال دندانها را مسواک میکرد و وضو می گرفت و برای نماز شب آماده میگشت ۸ رکعت نافله شب میخواند، در هر دو رکعت سلام میگفت در رکعت اول هر کدام بعد از حمد سی مرتبه سوره قل هو الله قرائت می کرد.

بعد نماز جعفر بن ابی طالب (نماز جعفر طیار علیه السلام چهار رکعت است به دو تشهد و دو سلام. در رکعت اول بعد از حمد سوره اذا زلزلت و در رکعت دویم سوره والعادیات و در رکعت سوم سوره اذا جاء نصر الله و در رکعت چهارم سوره قل هو الله احد بعد از حمد خوانده میشود به اضافه پانزده مرتبه گفتن سبحان الله و الحمد لله ولا اله الا الله و الله اکبر. بعد از خواندن سوره و در هر رکوع ده مرتبه پس از سر برداشتن از رکوع ده مرتبه در سجده ده مرتبه بعد از سر برداشتن از سجده ده مرتبه در تمام چهار رکعت چنین می کند و مجموعاً سیصد مرتبه این تسبیح را باید بگوید و از آن پس که سلام داد، از امام صادق (ع) دعایی تعلیم شده که در کتابهای دعا و مفاتیح الجنان محدث قمی مذکور است. چون این نماز اکسیر اعظم و کبریت احمر و سبب آمرزش گناهان و فوز به رضوان پروردگار بود، ما تر تیبش را آوردیم.) را میخواند چهار رکعت بود که در هر دو رکعت سلام گفته میشد و پیش از رکوع رکعت دوم امام علیه السلام دعای دست میخواند. بعد از نماز تسبیح را بجای می آورد و نماز جعفر را در ردیف نوافل شب به شمار می آورد.

بعد امام عليه السلام می ایستاد و دو رکعت دیگر نماز میخواند و در رکعت اول پس از حمد، سوره ملک را قرائت می کرد و در رکعت دوم بعد از حمد، سورة هل اتى على الإنسان را میخواند بعد می ایستاد برای دو رکعت نماز شفع و قرائت میکرد در رکعت اول و دوم بعد از حمد سه مرتبه سوره قل هو الله احد را و در رکعت دوم قنوت میخواند پیش از رکوع چون سلام نماز را میداد با توجه برای خواندن یک رکعت نماز وتر به پا شده، حضرت رضا (ع) این دو رکعت نماز نشسته را حتی در سفر ترک نمی کرد.

میخاست پس از خواندن حمد سه مرتبه سوره قل هو الله و یک مرتبه سوره قل اعوذ برب الفلق و یک مرتبه سوره قل اعوذ برب الناس را می خواند. پیش از رکوع دعای دست می خواند و می گفت :

اللهم صل على محمد و آل محمد اللهم اهدنا فيمن هديت و عافنا فيمن عافیت و تولنا فيمن توليت و بارك لنا فيما اعطیت و قنا شر ما قضيت فانك تقضى و لا يقضى عليك انه لا يذل من واليت و لا يعزّ من عاديت تباركت ربنا وتعاليت بعد ۷۰ مرتبه میفرمود: «استغفر الله و اسأله التوبة»، چون سلام می داد مشغول تعقیب میشد، آنچه که خدا بخواهد.

چون نزدیک طلوع فجر و صبح میشد دو رکعت نافله صبح را میخواند در رکعت اول بعد از حمد سوره قل یا ایها الکافرون و در رکعت دوم بعد از حمد سوره قل هو الله احد قرائت می کرد. چون صبح نمایان می شد اذان و اقامه میگفت و دو رکعت نماز صبح را به جای می آورد. بعد مشغول تعقیب میشد تا خورشید طلوع مینمود، بعد سر به سجده شکر می نهاد تا آفتاب همه جا را می گرفت.

امام علیه السلام در تمام نمازهای واجب در رکعت اول بعد از حمد سوره انا انزلناه و در رکعت دوم بعد از حمد سوره قل هو الله احد را قرائت می فرمود مگر در نماز صبح و ظهر و عصر روز جمعه چون در این نمازها بعد از حمد در رکعت اول سوره جمعه و در رکعت دوم سوره منافقون را می خواند و در نماز مغرب و عشاء شب جمعه در رکعت اول بعد از حمد سوره جمعه و در رکعت دوم مغرب توحید و در نماز عشاء سورۀ سبح اسم ربک الاعلی می خواند.

در نماز صبح روز دوشنبه و روز پنجشنبه نیز در رکعت اول بعد از حمد سورة هل اتى على الانسان و در رکعت دوم بعد از حمد سوره بل اتیک حدیث الغاشية قرائت میفرمود نماز مغرب و عشاء و نماز شب و نماز شفع و نماز وتر و نماز صبح را بلند میخواند و نماز ظهر و عصر را آهسته بجای می آورد.

در نمازهای چهار رکعتی در دو رکعت اخیر تسبیح میگفت به این طريق : سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله و الله اکبر، سه مرتبه و در تمام نمازها دعای دست امام چنین بود: رب اغفر وارحم و تجاوز عما تعلم انك انت الاعز الاجل الاكرم.

و هرگاه در شهری ده روز اقامت میکرد روزه می گرفت و پیش از خواندن نماز مغرب افطار نمی فرمود در راه که مسافر بود نمازهای واجب را دو رکعت میخواند مگر نماز مغرب که سه رکعت میگذارد، نافله مغرب و نماز شب و نماز شفع و وتر و دو رکعت نافله صبح را در سفر و حضر ترک نمی کرد.

آری نافله روز را در حال سفر بجای نمی آورد، اما پس از خواندن نماز واجب دو رکعتی در سفر سی مرتبه میگفت: سبحان الله و الحمد لله و لا اله الا الله والله اکبر و میفرمود این تسبیح برای تتمیم نماز است و ندیدم امام علیه السلام در سفر و حضر نماز ضحی بخواند نماز بدعت است و هیچگاه در سفر روزه نگرفت. در دعایش ابتدا مینمود به صلوات بر محمد و آل محمد زیاد صلوات میفرستاد در نمازها و غیر آن در شب فراوان تلاوت قرآن مینمود، چون به آیه ای میرسید که در آن آیه از بهشت و جهنم ذکری شده بود گریه میکرد و از خداوند بهشت را مسئلت می نمود و به خداوند از آتش جهنم پناهنده می شد.

در تمام نمازها جهر به بسم الله مینمود و بلند می گفت، چون قل هو الله را قرائت میکرد آهسته میگفت : الله احد چون تمام می شد سه مرتبه می فرمود: کذلک الله ربنا چون سوره جحد را می خواند آهسته می گفت: یا ايها الكافرون، چون سوره را تمام میکرد سه مرتبه می فرمود: ربی الله و دینی الاسلام و هرگاه سورۂ والتین والزیتون را میخواند در پایان می فرمود:

بلى و انا على ذلك من الشاهدين و چون سورة لا اقسم بيوم القيامة را می خواند بعد از اتمام میگفت سبحانک اللهم، در سوره جمعه می خواند: قل ما عند الله خير من اللهو و من التجارة للذين اتقوا والله خير الرازقین و چون سوره حمد را تمام میکرد میفرمود: الحمد لله رب العالمین و در سوره سبح اسم ربک الاعلی آهسته میگفت سبحان ربی الاعلی هرگاه قرائت می کرد: یا ایها الذین آمنوا را می گفت لبيك اللهم لبيك، البته آهسته.