عقل و خردورزی نجمه خاتون
همان طور که پیش تر اشاره شد امیرمومنان علی - علیه السلام - فرمودند: لاغنى كا العقل عقل بهترین بی نیازی و ثروت است و موهبتی است الهی و می تواند زمینه های پیش رفت و سعادت آدمی را در دنیا و آخرت رقم زند. درباره نجمه خاتون نقل شده است به لحاظ تعقل و تدین بهترین زن روزگار خود بود.
تدین نجمه خاتون
آمیزه تعقل و تدین اکسیری است که خوشبختی جاودان آدمیان را رقم می زند جناب نجمه خاتون از آنان بود که تدین و تعقل را به هم آمیخت و از هر دو بال دین و عقل برای پرواز به کوی کمال بهره برد و همان طور که نقل شد به لحاظ تعقل و تدین از بهترین زنان روزگار خود بود. در روایت آمده است که حضرت رضا علیه السلام - به لحاظ جسمی کامل بود و شیر بسیار می آشامید از این رو نجمه خاتون دایه ای خواست که به او مدد رساند. از او پرسیدند آیا شیر شما کم شده است؟ فرمود: دروغ نمی گویم به خدا سوگند که کم نشده است لیکن از نمازها اوراد و اذکارم کاسته شده است. این حدیث نشان میدهد که نجمه خاتون به نمازها، ذکرها و تسبیح های خود اهتمام خاص میورزیده است و این قدر سیر و سلوک به سوی حضرت پروردگار برایش اهمیت داشته است که راضی بوده است زن دیگری در شیر دادن به فرزند بی نظیر و بی بدیلش به او کمک کند. و در مقابل او عبادات خود نکاهد. در واقع او مانند زنان عادی نبود که معمولاً حقیقت و دیانت را در آستانه منافع فرزندانشان قربانی میکنند بلکه همواره به نماز و تسبیحهایی انس داشت و از یاد و عبادت بهترین انیس و مونس یا خیر انیس و مونس چنان لذت میبرد که از بالاترین خواسته خود به عنوان یک مادر گذشت و برای فرزند بی نظیرش درخواست دایه کرد و نمیخواست حتی به سبب حضرت رضا - علیه السلام از آنها کم شود و این انس او با پروردگار به گونه ای بود که در سیره امام رضا - علیه السلام - هنگامی که امام رضا - علیه السلام در رحم پاک او بود چون به خواب می رفت صدای تهلیل (لا اله الا الله گفتن تسبیح (سبحان الله گفتن و تحميد الحمدالله گفتن خداوند را از سینه خود به گونه ای میشنید که از خواب می پرید. جناب حمیده خاتون همسر امام صادق - علیها السلام - و مادر امام موسی بن جعفر - عليه السلام که دارای فضیلتهای بسیار است درباره نجمه خاتون تعبیری دارد که در بردارنده بخشی از بزرگی آن بانوی ارجمند است؛ ایشان به امام موسی بن جعفر - علیه السلام - چنین گفت: فرزندم تکتم بانویی است که هرگز بهتر از آن را ندیده ام و بی شک اگر نسلی از او پدید آید خداوند نسل او را پاکیزه و مطهر قرار خواهد داد از شما میخواهم قدر او را بدانی و حرمتش را پاسداری.خواننده هوشیار توجه دارد که این سخن را کسی گفته است که از اشراف و بزرگان عجم بوده و اکنون در کنار امام صادق ـ علیه السلام - دارای کمالات شگفت انگیزی است چنین کسی میگوید من هرگز از او بهتر ندیده ام.
اشاره امام کاظم علیه السلام - به فضیلت های نجمه
از نجمه خاتون نقل کرده اند که چون امام علی بن موسى الرضا - علیه السلام - به دنیا آمد حضرت موسی بن جعفر - علیه السلام - وارد اطاق شد و به من چنین فرمود: «گوارا باد بر تو کرامت پروردگارت» این گهر گفته نشان میدهد که رحم و دامن جناب نجمه خاتون شایسته و در خور فرزندی چونان حضرت رضا - علیه السلام - بود و امام موسی بن جعفر ضمن تبریک گویی به ایشان به این نکته اشاره کرده است. افزون بر این که بر پایه روایات - همان طور که پیش تر اشاره شد - امام موسی بن جعفر ایشان را «طاهره» نامید و طاهره کسی است که در ظاهر و باطن پاک است و می دانیم که امام معصوم - علیه السلام - بی دلیل چنین لقبی را به کسی نمیدهد. آن حضرت همسران دیگری نیز داشت که آنان نیز دارای دختران و پسرانی از ایشان بودند و لیکن - تا آن جا که تاریخ نشان میهد . چنین عنوانی و نامی را به هیچ یک از آنان نداده است و همان طور که پیش تر اشاره شد آن حضرت سوگند یاد کرد که نجمه را به امر خدا و بر پایه سفارش جدش رسول الله خریده است.
راستگویی
راستگویی کلیدی است برای گشودن درهای تقوا و راهیابی به غرفه ها و خانه های خوشبختی و ایمان ؛ خداوند متعال در قرآن مقام صدیقان را در ردیف پیامبران شهیدان و صالحان قرار داده است گرچه صدق آن بانوی جليل القدر مشمول فضیلتهایی بود که پیشتر آورده شد، لیکن خود ایشان در این باره جمله ای دارد که اشاره دوباره به آن در خور و شایسته می نماید. ایشان می فرماید: «... الكذب .... دروغ نمی گویم مرحوم حاج شیخ عباس قمی این جمله را چنین ترجمه کرده است دروغ نمی توانم گفت. جناب نجمه خاتون باکره بود و ثمره ازدواج او با حضرت موسی بن جعفر - علیه السلام - حضرت رضا و فاطمه معصومه - صلوات الله عليهما - است.