ورود امام رضا به مرو

و سرانجام کاروان امام علیه السلام به مرو پایتخت موقت مأمون خلیفه امپراطوری بزرگ اسلامی عباسی رسید. مأمون و وزیرش فضل بن سهل و گروه کثیری از بزرگان بنی عباس و علویان تا چند فرسنگی مرو به استقبال حضرت رفتند.

بعد از چند روز که به عنوان استراحت و رفع خستگی راه گذشت مذاکرات آغاز شد. مأمون پیشنهاد واگذاری خلافت را به آن حضرت مطرح کرد ولی امام نمی پذیرفت بسیاری از ناظران و بزرگان و از جمله فضل بن سهل از اینکه امام پیشنهاد خلافت را نمی پذیرد در شگرف ماندند.

مورخین انگیزه های اولیه تصمیم مأمون را چنین نوشته اند: مأمون بسال ۱۹۵ بیش از سی هزار تن از عباسیان را گرد آورده و به آنان گفت: من در میان فرزندان آل عباس و آل علی بسی جستجو کردم ولی هیچ یک از آنان را با فضیلت تر پارساتر شایسته تر و سزاوارتر از علی بن موسی الرضا الله برای خلافت نیافتم.

برخی از کتب اخیر ورود امام الله را به مرو بدون ذکر مأخذ دهم شوال سال نوشته اند که این زمان با توجه به بیان سایر تواریخ که جشن انتصاب ولایت عهدی حضرت رضا الله را رمضان سال گزارش نموده اند نا هماهنگ است زیرا اگر امام الله در اوایل سال بعد از مراسم حج و به احتمال پس از بازگشت مجدد به مدینه بعد از زیارت خانه خدا قصد عزیمت به سوی خراسان فرموده  باشند با توجه به دو ماه زمان مذاکرات بین مأمون و حضرت برای قبول خلافت و سپس ولایت عهدی، ورود کاروان امام الله به مرو بایستی احتمالاً اواخر ماه جمادی الثانی و یا اوایل ماه رجب همان سال باشد

(جهت روشن شدن ذهن خوانندگان عزیز برای مدت زمان مسافرت با کاروانهای قدیم که با چهار پایان یعنی اسب استر قاطر، شتر صورت می گرفت اگر مسافرت در تابستان بود برای جلوگیری از آفتاب زدگی اطاقک پارچه ای بنام کجاوه، محمل هودج با تخت روان بر پشت حیوان می بستند. یکی از مدیران حج قدیم که در سالهای قبل از ۱۳۲۵ ش. با شتر به زیارت حج رفته بود شرح می دهد تا قبل از جنگ جهانی دوم و حتی کمی بعد از آن که جاده های زمینی در بیشتر کشورهای اروپائی خاکی بود و در کشورهای اسلامی که ابتدای شروع به کار وسائل موتوری بود جاده ای وجود نداشت و یا اگر هم بود بسیار ابتدائی بود زائران ایرانی خصوصاً خراسانی برای تشرف به بیت الله الحرام چند راه را بر می گزیدند عده ای از راه بیرجند به دزداب (زاهدان) و میرجاوه به شهر کویته هندوستان رفته و سپس توسط راه آهنهای هند بریتانیا به بندرهای کراچی یا کلکته می رفتند و از آنجا با کشتی به بندر جده در حجاز عربستان سعودی) رهسپار میشدند. برخی نیز به علت نا امنی منطقه ترکمن صحرا در ایران از راه درگز به عشق آباد روسیه می رفتند و از راه های روسیه به کشور عثمانی (ترکیه) وارد و از آنجا از طریق بندر استانبول با کشتی عازم حجاز میشدند و یا اینکه از طریق راه آهن استانبول دمشق حجاز که توسط سلاطین عثمانی کشیده شده بود و از ایالت های شامات (سوریه) فلسطین ،اردن نجد میگذشت به مدینه وارد میشدند این راه آهن در سال های ۱۲۹۳ ش به هنگام جنگ جهانی اول و با شکست دولت عثمانی و تجزیه امپراطوری برچیده شد. از سوی دیگر با شروع انقلاب کمونیستی در امپراطوری روسیه تزاری و انسداد مرزها و نیز همزمانی آن با شورشهای استقلال طلبانه در هند بریتانیا آن راه ها هم نا امن و یا مسدود گردید بنا بر این مسیر حرکت و راه حجاج در زمان حکومت رضا شاه که در فاصله بین دو جنگ جهانی اول و دوم بود و در آن زمان مدنی نیز روابط کشور ایران و حکومت نوظهور پادشاهی سعودی به واسطه اعدام یکی از حجاج ایرانی معلق و نیره گشته بود، همچنین در اوایل حکومت محمدرضا شاه که در زمان جنگ جهانی دوم بود حجاج بیت الله الحرام ترجیح می دادند از طریق کشور عراق و زیارت عتبات عالیات به حج مشرف شوند و چون در آن زمان به علت بحرانهای سیاسی زمان جنگ و تجزیه و تقسیم کشورها صدور روادید مشکل بود زائران و حجاج عموماً بدون گذرنامه و به طریقه غیر مجاز و قاچاق از راه خرمشهر با قایق از اروند رود گذشته و در آن سوی شط العرب وارد نخلستانهای بصره میشدند و از آنجا به کربلا و نجف می رفتند، کاروان های حج در شهر نجف برای عمره و یا حج واجب گرد آمده و منتظر حرکت می ماندند، از آنجا حجاج یا مسافران حجاز را از راه های پنهانی و غیر مجاز با شتر به مدینه میبردند مسافت بین نجف تا مدینه ۹ شب به طول می انجامید. شب اول قافله در حومه نجف اجتماع میکرد و راه خود را تا مرز عراق و سعودی می پیمود زیرا ژاندارم با شرطه های مرزی برای سرکیسه کردن و گرفتن حق حساب خود کاروانها را متوقف میکردند از مرز سعودی و عراق تا مدینه با شتر نیز هفت شب راه بود که کاروانها روزها جهاز اشتران و بار و بنه حجاج را روی هم نهاده و با کشیدن سیاه پرده ضخیمی سایه بانی می ساختند و به دور از گرمای سوزان خورشید صحرای عربستان در زیر سایه چادر روز را به استراحت می گذارندند و در غروب آفتاب مجدداً آماده حرکت شده و در خنکی هوای شب تا طلوع آفتاب راه می پیمودند و بدین طریق به سفر لذت بخش خود با شتر ادامه می دادند در سالهای نیمه اول قرن بیستم برای رفتن به حجاز و گذشتن از صحرای نقب و نجد از اتوبوس و کامیون هم استفاده میشد ولی چون جاده های مهندسی وجود نداشت و جاده ها فقط خط باریکه ای از اثر چرخها بود که گاهی هم شن انرا می پوشانید و چرخ ها در شن فرو میشد هنوز رقابتی بین ماشین و شتر برقرار بود و گاهی شترها بدون دردسر و سریعتر و زودتر از ماشین به مقصد می رسید زیرا اتومبیل ها این مسافت را در هفت یا هشت روز می پیمودند و چون مسیر جاده های ابتدائی چندان مشخص نبود ناگزیر بایستی در روشنایی روز و گرمای آفتاب حرکت کنند این طریقه سفر حج تقریباً تا سال ۱۳۳۰ شیر قرار بود تا پس از آرامش بعد از جنگ و ساختن فرودگاه هواپیماهای دوموتوره ۶۰ نفره 6 D.C و سپس هواپیماهای چهار موتوره ۹۰ نفره 10 D.C حمل و نقل حجاج را با روادید معتبر و کارتهای واکسینه بهداشتی به عهده گرفتند. که حجاج بصورت انفرادی یا کاروانی به حج می رفتند و پرواز تهران جده حدود ۶ ساعت طول می کشید. در سالهای پایانی دهه ۱۳۴۰ ش جمبوجت های بوئینگ جای هواپیماهای چهار موتوره قدیمی را گرفت.)