شهادت امام رضا :

قبلاً به اختصار توضیح دادیم که علت انتخاب امام توسط مأمون به ولیعهدی چه بود و خاطر نشان ساختیم که علت اصلی اقدام مأمون را آشفتگی اوضاع سیاسی و نزاع و درگیری خونین میان امین و مأمون و ظهور و بروز انقلابهای علویان (علویون) به شکل گسترده و فراگیر باید دانست وضع پریشانی که جو عمومی را با سرعت برضد حکومت عباسی بر می انگیخت و میل و رغبت به اهل بیت را جایگزین آن می ساخت. همچنین روشن کردیم که امام رضا به خوبی نسبت به حوادث و جریانات و دلایل اقدام مأمون واقف بود و لذا پیشنهاد ولیعهدی را رد کرد ولی گریزی از قبول آن نداشت و برای رهایی از خط سیاسی که مأمون ترسیم کرده بود، چاره ای نمی دید ضمن اینکه آشکار گشت مأمون فردی نیست که نسبت به سلطنت و قدرت رفتار زاهدانه به خرج دهد زیرا او کسی است که به خاطر تثبیت حاکمیت خویش برادرش امین را به قتل رسانید و بسیاری از خدمتکاران خود و تخت و تاج پدرش هارون الرشید را مانند طاهر بن الحسین و فضل بن سهل را که در تنفیذ سیاستها و تثبیت استقرار قدرتش سهم بسزایی داشتند سر به نیست کرد. بسیار طبیعی بود که امام رضا چنین برداشتی نسبت به خود نداشته باشد در حالی که امام رضا نسبت به حوادث از هر کسی آگاه تر بود و سرعت انتقال عجیبی داشت و در جریان رویدادهای سیاسی عصر خویش برخورد آگاهانه میکرد. علاوه بر این نکته از لا به لای درگیری ها کشمکشها دروغها سخن چینی ها دشنام ها و افتراهای عوامل و وابستگان دستگاه خلافت نظیر حسن بن سهل و فضل بن سهل و نیز فشارهای اکثر رجال بنی عباس قابل درک و دریافت بود به همین جهت تاریخ اذعان میکند که مأمون غذای حضرت (انگور یا انار با سم آمیخت و به او خورانید و به این گونه به آن حضرت نیرنگ زد نقل مشهور که مورد اتفاق اکثر محققین است و با طبیعت مأمون و رفتار شخصی او با برادرش امین و کارگزارانش سازگار میباشد و کشمکش طولانی اهل بیت و بنی عباس را توجیه میکند و با جلوه گری شخصیت ممتاز امام و تفوقش بر مأمون تناسب روشن و خدشه ناپذیری ارائه می دهد، دیدگاه تحسین را ترجیح میدهد یعنی اینکه مأمون در برخورد با امام از مکر و حیله استفاده کرد و آن حضرت را مسموم ساخت گروه کثیری از مورخین از جمله ابوالفرج اصفهانی بر این اعتقادند که امام رضا بر اثر زهری که بوسیله انگور به حضرت خورانیده شد، به درجه رفیع شهادت نائل آمد. (مقاتل- الطالبین / ص ۷۸ ٣)

مأمون اهمیت رویداد را احساس کرد و سنگینی مصیبت را درک نمود و از بروز حساسیت علویون و آحاد امت و تحریک جو عمومی برضد خویش به وحشت افتاد. به خصوص از اتهام به قتل امام له به شدت بیمناک شد چه اینکه خاطره ها همچنان رنج و زحمت و اندوه و مصیبت اهل بیت توسط بنی عباس را در خود جای داده بود و هنوز صدای منادی مسلمانان را به شهادت موسی بن جعفر تعزیت می داد. در فضا پیچید غم و اندوه همگان را بر می انگیخت و دوستداران اهل بیت را در ماتم فرو میبرد. به همین جهت مأمون خبر شهادت امام رضا را یک شبانه روز پنهان نگاه داشت. سپس محمد بن جعفر الصادق عموی آن حضرت را با گروهی از آل ابی طالب به حضور طلبید وقتی آمدند بدن مبارک امام را در برابر ایشان قرار داد و تأکید نمود که آن حضرت به مرگ طبیعی از دنیا رفته و هیچ نشانه ای از اذیت و آزار بر بدن نازنینش به چشم نمیخورد این عوام فریبی مأمون کار عوام فریبانه پدرش هارون الرشید را تداعی میکرد که با بدن اطهر امام موسی بن جعفر پدر بزرگوار امام رضا صورت داد وقتی رئیس پلیس هارون الرشید سندی بن هاشک عالمان دانشوران و طبیبان را بر جنازه پاک و مطهر امام کاظم الله وارد کرد، همین ترفند را به کار بست تا نسبت مکر و حیله و اتهام قتل حضرت را از خود دور سازد.

مورخین نوشته اند که مردم مأمون را متهم ساخته گفتند: او نیرنگ زده و فرزند پیامبر را به قتل رسانده است و صدای آه و ناله بلند شد و مردم پیرامون منزلی که پیکر مطهر آن حضرت در آن جا بود اجتماع کردند. مأمون از هیجان مردم و تحریک عمومی و شورش احتمالی وحشت کرد و از عموی امام رضا، محمد بن جعفر خواست تا به جمع مردم برود و اجتماع کنندگان را آرام نماید و زمان تشیع و وداع با پیکر مطهر آن حضرت را به اطلاع ایشان برساند شیخ صدوق (ره) این حادثه را چنین نقل کرده است: صبح که دمید مردم گرد آمدند و گفتند: قطعاً این مرد (مأمون) مکر کرده و امام را کشته است و افزودند او فرزند رسول خدا را کشته است و صدای خود را به آه و ناله و فریاد بلند کردند و ولوله ای برپا کردند. محمد بن جعفر عموی امام رضا از مأمون امان نامه گرفته و به خراسان آمده بود. مأمون به او گفت: ای ابا جعفر به میان مردم برو و به آنها بگو امام رضا امروز تشیع نمی شود. مأمون خوش نداشت که همان روز جنازه حضرت را بردارد مبادا فتنه ای برپا گردد. لذا محمد بن جعفر در برابر مردم ظاهر گشت و اظهار داشت ای گروه مردم از شما خواهش میکنم پراکنده شوید چه اینکه ابوالحسن امروز تشیع نمیگردد و مراسم دفن حضرت انجام نمیگیرد. (عيون اخبار الرضا ٫ جلد ۲ ص ۲۴۱-۲۴۲) مردم با شنیدن این اظهارات متفرق شدند و امام رضا را شبانه غسل دادند و شبانه به خاکش سپردند امام رضا بدین گونه رحلت نمود و آخرین حرفش در زندگی قرائت این آیه شریفه بود که

بگو هر چند در خانه های خویش به سر برید کسانی که قتل آنها رقم خورده است هر آینه در قتلگاه خود ظاهر خواهند شد.»( همان مدرک ٫ ص ۲۴۰-۲۴۱)

شهادت آن حضرت در روز آخر ماه صفر سال ۲۰۳ هجری در شهر طوس محل دفنش واقع گردید در خانه حمید بن قحطبه در نزدیکی قبر هارون الرشید و در طرف قبله به خاک سپرده شد بارگاه امام رضا پذیرای میلیونها زائر و مرکز اجتماع عاشقان است که پیرامون ضریح مطهرش پروانه وار گردش میکنند. شهر محل دفن آن حضرت از شکوه و عظمت بسیاری برخوردار بوده به نام «مشهد» مشهور گردیده است و از زیباترین و بزرگترین شهرهای جمهوری اسلامی ایران محسوب میگردد.

شهر مشهد در شمال شرقی ایران و در همسایگی کشور اتحاد جماهیر شوروی سابق واقع است مشهد شهری آباد و دارای حوزه علمیه و مدارس دینی میباشد

منطقه خراسان که شهر مشهد در آن واقع شده است ارزش تاریخی و نقش سیاسی فعالی در تاریخ اسلامی و تاریخ اهل بیت دارد درود و سلام بر آن حضرت، روزی که دیده به جهان گشود و روزی که به شهادت رسید و روزی که زنده برانگیخته خواهد شد.

در خاتمه از خدای متعال مسألت داریم که ما را از پیروان راستین اسلام ناب محمدی ﷺ قرار دهد و از پویندگان راه پیامبر ه و اهل بیت طاهرش محسوب  فرماید. همانا او شنوای اجابت گر است.

والحمد لله رب العالمين