لباس امام رضا

همان گونه که یادآور شدیم زهد و پارسایی جزو سرشت امام رضا بود. اما از نظر آن حضرت زهد به پوشیدن لباس ژنده و کثیف و خوردن غذاهای ساده محدود نمی شود بلکه زهد مفهومی گسترده دارد.

بنابراین در حقیقت زاهد کسی است که روا نمی دارد، میل به لذتها و خوشیهای دنیایی بر جان او حاکم باشد. و نیز زاهد فردی است که دنیا هدف و مقصود او نباشد تا تمام تلاشهای خود را برای رسیدن به آن به کاربرد بلکه اگر دنیا به وی روی آورد از آن برای رسیدن به آخرت بهره میبرد و اگر دنیا به وی پشت کرد غمگین نمی شود و آنچه را که نزد پروردگار است بهتر و پایدارتر می داند.

 بسیاری نقل کرده اند که آن حضرت در خانه لباسهای درشت و پشمین می پوشید، اما هنگامی که در میان مردم ظاهر می شد، خود را می آراست و زینت میکرد. (۲)(مناقب ۳۳۴٫۴؛ عیون اخبار الرضا ۱۷۸٫۲؛ اعلام الوری ۳۱۵ )

اعتراض به امام

تاریخ نگاران نوشته اند گروهی از صوفیان در خراسان بر امام رضا وارد شدند و به آن حضرت عرض کردند که امیرالمؤمنین درباره امری که خداوند بر عهده او گذاشته اندیشه کرد دریافت که شما اهل بیت از همه مردم به امامت و پیشوایی امت سزاوارترید سپس به اهل بیت نظر انداخت دانست که تو از همه آنان شایسته تری از این رو امر خلافت را به تو بازگرداند، اکنون امت به پیشوا و رهبری نیازمند است که جامه اش خشن و طعامش ساده باشد و بر الاغ سوار شود و از بیمار عیادت کند.

 راوی می گوید: امام که تکیه داده بود، در این هنگام راست نشست و فرمود:

یوسف منصب پیامبری داشت قبای ابریشمی با تکمه های زر می پوشید و در مجلس فرعونیان بر پشتیهای آنان تکیه می زد وای بر شما جز این است که از امام قسط و عدل خواسته می شود؟ و اگر سخن گوید، راست باشد و اگر حکم کند بر اساس عدالت باشد، و اگر وعده کند انجام دهد همانا پروردگار لباس یا غذایی را حرام نکرده است، آنگاه این آیه را خواند:

«قُلْ مَنْ حَرَّمَ زِينَةَ اللَّهِ الَّتِي أَخْرَجَ لِعِبَادِهِ وَ الطَّيِّبَاتِ مِنَ الرِّزْقِ ...(۱)(الاعراف ٫ ٣٢)

بگو ای پیامبر چه کسی زینتهای خدا را که برای بندگانش آفریده حرام کرده است؟....(۲)( کشف الغمه ۱۷۴٫۳  )

دستور امام برای پوشیدن لباس زیبا

لباس یکی از لوازم ضروری زندگی است زیرا در تغییرات درجه هوا، تابش نور خورشید وزش نسیمهای گوناگون ضرورت پوشش را آشکار می سازد. افزون بر این موارد برخی از پوششها واجب است. از این فراتر آرایش ظاهری افراد میباشد که در جامعه یک دستور اخلاقی به شمار می رود و لازم است مؤمنان با سیمایی خوشایند و آراسته در جامعه ظاهر شوند و شکوه ظاهری را حفظ کنند.

 بنابراین باید لباس پوشید اما آنچه که درباره آن بحث می شود چگونگی نوع پوشش میباشد که باید با موازین شرعی و عرفی و هماهنگ با درآمد مردم باشد.

احمد بن ابی نصر بزنطی گوید:

پدرم گفت: درباره پوشیدن لباسهای زیبا چه می گویی؟ گفتم شنیده ام امام حسن الله لباسهای زیبا می پوشید.

امام رضا فرمود بپوش و زیبا بپوش زیرا جدم علی بن حسین روپوش عبای خز که قیمت آن پانصد درهم بود می پوشید هم چنین ردای پنجاه دیناری داشت که زمستان را در آن می گذرانید و چون زمستان تمام میشد آن را می فروخت و پولش را به بینوایان می داد...(۱)(فروع کافی ۴۵۱٫۶؛ مسند الامام الرضا ۳۶۰٫۲ )

پاسخ به یک پرسش

برخی از کوته اندیشان به امام سجاد و صادق و رضا ایراد میگرفتند که چرا لباسهای فاخر و گران بها می پوشید، در حالی که اجداد و نیاکان ،شما پیامبر له علی چنین لباسهایی نمی پوشیدند؟

 امام رضا در پاسخ فرمود زمان رسول خدا ﷺ فقر عمومی بود و پوشش مناسب آن زمان همان بود که جد ما می پوشید. ولی زمان ما رو به توسعه و گسترش است و اگر بخواهیم مانند نیاکان خود بپوشیم در نظر دیگران خوار میشویم و به ما اهانت میکنند.(۱)(وسائل الشيعه، كتاب صلوة ابواب ملابس باب ۸)

در روایت دیگری ابی خداش مهری چنین میگوید:

 یکی از خدمتکاران امام رضا به نام عبید را در بصره دیدار وی گفت: گروهی از مردم خراسان به محضر امام رضا وارد کردم وی شدند و به ایشان فرمودند :

مردم خوششان نمی آید که شما این گونه لباس گران قیمت بپوشید، امام در پاسخ آنان فرمود:

 يوسف پیامبر و فرزند پیامبر بود ولی لباس دیبا می پوشید و شلوار زربافت به تن میکرد در مجالس آل فرعون مینشست و این امور مقام معنوی او را کاهش نداد.

همانا آنچه بر امام لازم است عبارتنداز: عدالت در مقام داوری وفای به عهد و پیمان راستگویی سخن نه) کهنه بودن لباس و خداوند، چیزهایی را که حلال کرده یا حرام معلوم و مشخص است و کم و زیاد آن فرق نمیکند.

سوکمندانه شیعیانی که از ایمانی ضعیف برخوردار می باشند دوست دارند من بر پلاس بنشینم و لباس خشن بپوشم ولی دوران زندگی من تحمل و اقتضای چنین مسائلی را ندارد. زیرا باید شرایط زمانی را در نظر گرفت( ۱)(مكارم الاخلاق طبرسی باب ۶ فصل ۱ )

از این جهت از آن حضرت پرسیده شد خوشی دنیا در چیست؟

امام در پاسخ فرمود: منزل وسیع و فراوانی دوستان.(۲)(بحار الانوار ۱۵۲٫۷۶ )

(صص59-63)

لباس پوشیدن در منزل

لباس مظهر ظاهری انسان میباشد پس نمی توان نسبت بدان بی تفاوت بود امام رضا بدین سبب توجه داشت به گونه ای که برخی عیب جویان آن حضرت را متهم کردند. آن حضرت در محیط خانه لباس عادی و خشن و جامه ای غلیظ و درشت می پوشید و هیچ گاه لباس نرم و ابریشمی نمی پوشید. اما هنگامی که در میان مردم ظاهر میگشت لباس بهتری می پوشید، به گونه ای که نوع لباس آن حضرت را در بیرون از منزل خز و طیلسان

جامه گشاد و بلند یاد کرده اند. (۱)(بحار الانوار ۹۱٫۴۹ - همان ۱۶۱٫۴۹)

(ص83)