نام گذاری

نام اصلی امام هشتم علیه السلام ، علی بن موسی علیه السلام است، اما نام یا لقب معروف ایشان رضاعلیه السلام میباشد. امام موسی بن جعفر علیه السلام می فرمودند: فرزندم را رضا میخوانم و مرا پدر رضا بنامید و گاهی آن حضرت را به کنیه یا ابا الحسن (كنبه ابوالحسن بر پنج تن از ائمه گفته شده علی بن ابی طالب علی بن الحسین موسی بن جعفر، علی بن موسى الرضاء و علی بن محمد استعمال این کلمه درباره امام چهارم و هفتم کمتر و نسبت به امام اول و هشتم بیش تر است. گاهی از امام هفتم به ابوالحسن الماضی و ابوالحسن الاول تعبیر می شود و از امام هشتم بهابوالحسن الثانی و از امام دهم به ابوالحسن الثالث تعبیر شده است)می خواندند.

نصر بزنطی می گوید به امام جواد علیه السلام عرض کردم عده ای از مخالفان شما گمان میکنند که مأمون پدر بزرگوار شما را لقب رضا داده است، زیرا آن حضرت به ولایتعهدی رضایت داده اند. 

امام جواد علیه السلام فرمودند: به خدا سوگند که دروغ می گویند، زیرا که

خداوند تبارک و تعالی او را رضا نام گذارد؛ برای آن که پسندیده و مورد رضای خدا در آسمان بود و رسول الله صلی الله علیه و آله و امامان علیهم السلام از او راضی بودند و او را برای امامت پسندیدند.

القاب امام علیه السلام

لقب مشهور آن بزرگوار رضا و کنیه اش ابوالحسن و نام مبارکش علی است، اما القاب دیگری نیز در کتابهای معتبر آمده است؛ مانند: صابر، فاضل، رضى، وفي قرة عين المؤمنين، سلطان السلاطين، شمس الشموس، غريب الغربا، غوث اللهفان، امام الرئوف، عالم آل محمد ضامن آهو، قبله ،هفتم امام هشتم سراج الله، نورالهدی مكيدة الملحدین کفو الملک، کافی الخلق، رب السرير، رب التدبير صدیق و.... که از این همه تعدادی را انتخاب و درباره آنها توضیحاتی می آوریم.

صابر و فاضل: حلم و صبر و دانش ایشان صفحات تابناک تاریخ اسلام را روشن نموده و گویی بردباری شعار امام و فضل و فضیلت آثار آن حضرت بوده است.

وفي وقرة عين المؤمنين: وفای به عهد و پیمان از صفات برجسته مؤمنین است و این اوصاف به معنی واقعی کلمه در آن حضرت آشکار

و روشنی چشم مؤمنین بود.

 شمس الشموس: پیشوایان دین به ستاره و ماه و خورشید تشبیه شده اند. در دعای ندبه آمده کجایند خورشیدهای تابنده و ماه های نور بخشنده و ستارگان درخشنده؟ در عصر امام رضا علیه السلام خورشید وجود او درخشیدن گرفته و پر تو جمالش همه را حیران نموده بود. 

زمین به خاک درت از ره پریشانی                               نهد به هر صباح و مساء آفتاب پیشانی 

غريب الغرباء و ضامن غریبان: شاید به دلیل این که امام علیه السلام از جد و پدران و وطن خویش دور افتاده اند این لقب به ایشان داده شده است؛ زیرا فرزندان و پدران بزرگوارش در مدینه یا در نزدیک مدینه گرد هم آمده اند اما این خورشید همیشه فروزان به تنهایی نور می بخشد و آسمان ایران اسلامی مفتخر به وجود منور ایشان است.

 غوث اللهفان (فریادرس بیچارگان): امام صادق علیه السلام فرمودند: خداوند بیرون می آورد از فرزندم ،موسی دادرس و فریادرس این امت را و دانش و نور فهم و حکم ایشان را و بهترین فرزندی است که حفظ میکند خداوند به واسطه او خونها را و اصلاح می نماید جنگ ها را و التیام می بخشد شکستگی ها را به او میپوشد برهنه ها را، سیر میکند گرسنه ها را و ایمن میسازد ترسناکان را؛ و به واسطه او نازل می کند باران رحمتش را آری؛ فرمانبری کنند از او بندگان و بزرگی و آقایی

یابند به او قبیله ها و افرادی از مردم. (۱ - زندگانی امام هشتم، ص ۳۶)

 امام الرئوف: پیشوای مهربان است. در زیارت جوادیه آمده است: سلام بر آن امام مهربان آن چنان امامی که برانگیخت سوگ و اندوه جدش حسین علیه السلام را به ریان بن شبیب فرمودند: روز جدم حسین علیه السلام چشم های خانواده ما را مجروح کرد اشکهای چشم ما را جاری نمود، عزیز ما را در کربلا خوار کرد و اندوه را به ارث تا روز رستاخیز به ما داد.

عالم آل محمد صلی الله علیه و آله: تمام ائمه، وارث علم پیامبر اسلام و دارای علوم اولین و آخرین هستند ولی این که در آن میان، عالم آل محمد صلی الله علیه و آله حضرت رضا علیه السلام است، شاید از این نظر بوده که امام علیه السلام اشاعه علم نمودند و فرصتی برای آن بزرگوار پیش آمد که توانستند حقایقی را بر ملا سازند و حجت های اهل باطل را در هم شکنند و برج و باروی دانشمندان گمراه را در هم کوبند.

ص 23-20

عالم آل محمد ﷺ (مهناز السادات حکیمیان)

چشمانم را برق می اندازد طلایی گنبدت؛ نگاهم از روی آن سر می خورد و مناره ها را صعود میکند و در کشاکش لغزیدن، آویزان ریسه ها می شود.

از فراز ایوان طلا تا گلدسته های مسجد گوهرشاد، از وسیع صحن آزادی تا بهشت تالار آیینه.

و بعد از آن که بر مشبک آفتابی ضریحت فرود آمد، نرم نرمک به خود می آید و در جشن یازدهمین روز ذیقعده، صحن گونه هایم را چراغانی میکند.

صد و چهل و هشت سال پس از هجرت پیغمبر خاتم صلی الله علیه و آله، سالی که گردش دوران را محور است و روزی که لحظه های رو به شب را متوقف می کند، مدینه طیبه رنگ تازه ای بر اندام خود می بیند و برای هشتمین بار بر شجره طیبه امامت جوانه ای پلک می گشاید که باغبان طبیعت او را به شکوفه ریزان باغستانها عقیقه می کند و پرندگان نغمه هایشان را به پرواز در می آورند.

زبده اصفیا، امام اتقیا پناه غربا و شهید زهر جفا، على بن موسى الرضا علیه السلام؛ از دامان خاتون عفت قدم می نهد بر دیدگان خاک و فرمایش امام صادق علیه السلام به فرزندش امام کاظم علیه السلام، این گونه تجلی می یابد:

ان عالِمَ آلِ محمدٍ لَفِي صُلبِكَ وَ لَيْتَنِي أَدْرَكْتُهُ فَإِنَّهُ سَمِيٌّ امير المؤمنين على علیه السلام؛ به درستی که عالم آل محمد صلی الله علیه و آله در صلب توست ای کاش من او را درک میکردم که او همنام امیر المؤمنین علی علیه السلام است.

صابر، رضي، وفی رضا او که سرگردانی کورترین جهالت ها را حلق آویز منطق روحانی خویش میسازد و تکلیف بی قراری دلها را روشن می کند.

او که هر که میهمان میدارد به عدالت میزبان است و غریبی احوال مضطر را به اعتماد وا میدارد. او که دست ضمانت بر سرم میگذارد و مسمی به نام ملکوتی رضاست.

ص163